Voor ik begon met studeren had ik zeeën van tijd om te lezen. Naast hoogstaande literatuur als De Wereld van Sofie van Jostein Gaarder, las ik ook gewoon boeken uit de Bruna Top Tien. Zo ook de Angels & Demons-reeks van Dan Brown, waarvan het vierde deel onlangs verfilmd is. Regisseur Ron Howard heeft echter het ethisch vraagstuk waarmee het boek eindigt flink verziekt. De film Inferno is het zoveelste slachtoffer van de eind-goed-al-goedmentaliteit in Hollywood.
Dan Browns boekenreeks gaat over professor Robert Langdon, die boek na boek verschillende kunsthistorische puzzels moet oplossen, telkens vergezeld door een andere vrouw. Verschillende complottheorieën (Illuminati, de Heilige Graal) en geheime genootschappen (Vrijmetselaars, Orde van de Roos) worden keer op keer aan een ander probleem of dilemma gekoppeld. In Inferno wordt de Middeleeuwse schrijver Dante Alighieri gebruikt om het probleem van overbevolking en klimaatverandering aan te kaarten.
Langdon is verwikkeld in een puzzel van miljonair en biochemicus Bertrand Zobrist: volg het spoor van raadsels (stuk voor stuk gelinkt aan Dante’s Inferno) en los deze binnen een paar dagen op, om te voorkomen dat een flink deel van de mensheid sterft. Wat blijkt (spoiler alert!): wanneer Langdon het eindpunt bereikt, is het virus al verspreid. Brown geeft het boek hier echter een interessante draai: in plaats van massamoord, zorgt het virus voor massasterilisatie.
Mass murder or prevent new life?
Geforceerde onvruchtbaarheid als oplossing voor overbevolking is een interessant ethisch vraagstuk. Met Zobrists virus is een derde van de mensheid onvruchtbaar gemaakt, zonder enige keus daarin te hebben. Wat zijn immers een paar miljoen ongeboren kinderen binnen de geschiedenis en toekomst van de gehele mensheid? Zobrist nam het heft in eigen hand en hakte de knoop door zonder enig democratisch gebabbel.
In de hoogtijdagen van de Westerse democratie dreigt het grote plaatje uit beeld te verdwijnen. Dat zag Zobrist ook. Zijn vectorvirus werkte op volledig willekeurige basis, dus het werd simpelweg een gelukskwestie. Brown wilde met Inferno tonen dat er geen eenvoudige oplossing is voor het probleem van overbevolking, en dat een extremist als Zobrist wellicht een noodzakelijk kwaad is. In een interview met de BBC zegt hij dat het een verschrikkelijke daad is, maar dat het tegelijkertijd een moreel, ethisch en wetenschappelijk grijs gebied is: “You’re left to ponder the ideas. I don’t have the answer.”
Dilemma’s of dollars?
Hoe brengt regisseur Ron Howard met zijn verfilming van Inferno dit dilemma naar het witte doek? Simpel: hij doet het niet. Het vraagstuk waarmee het boek eindigt is er simpelweg uitgeschreven. De film volgt de algemene verhaallijn, maar (spoiler alert!) wanneer Langdon de laatste puzzel heeft opgelost, is het virus nog niet verspreid. Geen massamoord of massasterilisatie, maar gewoon eind goed, al goed.
Waarom zou je het einde veranderen? Het bronmateriaal biedt Inferno de uitgemeten kans om zich van de andere blockbusters te onderscheiden, maar nu verdwijnt de film in de steeds groter wordende hoop van doorsnee Hollywoodrommel. De mensen van de website DenofGeek.com spraken Howard about het nieuwe einde. De reden voor de verandering? Het einde van het boek is volgens de regisseur onvoldoende ‘cinematic.’
Volgens Howard werkte het einde geweldig voor een roman, maar vereiste het in de film een enorme hoeveelheid expositie om duidelijk te maken wat Zobrists virus nou precies voor gevolgen had. Een veelheid aan uitleg haalde volgens hem ook de vaart uit zijn eerdere verfilmingen van Browns reeks (The DaVinci Code and Angels & Demons). In Inferno hoopte hij dit zo te voorkomen.
Hoe keek Brown tegen het nieuwe einde aan? Vermoedelijk zag hij weinig meer dan dollartekens in zijn ogen. Aan CinemaBlend vertelde Brown hoe het gesprek met de filmstudio’s verliep: “I saw the first draft and said, ‘Hey, the ending is different. And they said, ‘Yep.’ And that was pretty much the conversation.”
Hollywoodification or faithful adaptation?
Brown had dus weinig te maken met het einde en zijn afwezigheid is ook in de rest van de film te merken. Het verhaal zou vol moeten zitten met kunstreferenties en verschillende historische theorieën, maar is dusdanig versneld dat het een semi-intellectuele actiefilm is geworden. Alles moet snel, snel, snel! Miljoenen levens staan op het spel! Maar geen zorgen: na het verplichte, intense vuurgevecht tijdens de climax redt de held toch weer iedereen!
Als iedere bewerking zo behandeld wordt, bevatten blockbusters in de toekomst geen interessante of vernieuwende inhoud meer. Dan is iedere verfilming gewoon een doorsnee actiefilm als Jack Reacher. Inferno is ten prooi gevallen aan ‘Hollywoodificatie’: een opkomende trend waarbij een interessant verhaal in de handen van de grote studio’s getransformeerd wordt tot een standaard blockbuster.
Ook filmrecensenten zien deze kwalijke ontwikkeling plaatsvinden, onder wie Jamie East van The Sun. East is in zijn recensie from Inferno bijna alleen maar negatief over de film. Hij besluit zijn recensie met de woorden: “Annoyingly, the ending of the book has been “Hollywoodised” beyond recognition.” Zijn collega Fred Hawson van ABS-CBN News beaamt dit en zegt dat het team achter Inferno de keuze heeft gemaakt voor “Hollywoodizing the ending of the film as contrasted from the book.”
Professor or action hero?
Ron Howard heeft van Inferno de zoveelste doorsnee actiefilm gemaakt: een rijke slechterik dreigt massamoord te plegen, alleen onze held kan hem stoppen. Vergezeld door een knappe vrouw redt hij uiteindelijk de mensheid. Robert Langdon en de Wereldgezondheidsorganisatie passen zo in het straatje van Jason Bourne, Batman en Captain America. Het originele einde uit het boek is ver te zoeken.
Het is jammer dat zo’n kwestie als te snelle groei van de populatie niet op een andere manier gepresenteerd wordt aan het grote publiek. Howard loopt hiermee de mogelijkheid mis een interessant (en bovenal noodzakelijk) maatschappelijk debat in beweging te brengen. De mainstream filmwereld kan wel wat interessante inhoud gebruiken, maar met regisseurs als Ron Howard vrees ik dat dat nog heel lang zal duren.
English (UK) 
Nederlands 
Français 
