Maarten Baanders keek naar ‘Nachthexen 1: Jeanne’. ‘De muziek baant zich een weg dwars door je heen. In het begin geeft me dit een ongemakkelijk gevoel. Maar geleidelijk trekt ze me mee.’

Staat ze op een erepodium of op een schavot? Jeanne d’Arc houdt een monoloog. Ze schreeuwt haar woorden uit. De beat van de muziek stuwt een onheilspellende sfeer de ruimte in. Op de vloer maken vijf danseressen resolute bewegingen. In een lange reeks verklaringen en bekentenissen spreekt Jeanne uit wat haar bewogen heeft om het slagveld op te zoeken. En meer dan dat. De hele zoektocht naar waar ze in dit leven staat trekt voorbij. Haar gevecht met een wereld die haar uitdaagt en afwijst, een wereld waartegen ze botst en stoot. Een wereld die haar dwingt zich uit te schreeuwen. En die haar terugwerpt in haar eenzaamheid. In haar innerlijke wereld, waar ze vertederd wordt door zoiets kleins als een dagpauwoog, een vlinder die zich niets afvraagt over zijn bestaan en in al zijn teerheid de winter overleeft.

‘Nachthexen 1: Jeanne’ van Jens van Daele gaat over vrouwelijke helden en omspant zes eeuwen vrouwelijke moed. De vijftiende-eeuwse Jeanne d’Arc deelt het strijdperk met danseressen die verwijzen naar Russische vrouwelijke piloten uit de Tweede Wereldoorlog. Deze heldinnen leverden een belangrijke bijdrage aan de overwinning op de nazi’s. Dans, tekst, muziek en licht zijn met elkaar verweven tot een theatervoorstelling uit één stuk.

Fysieke overgave

De fysieke overgave waarmee Hanne Struyf haar tekst de ruimte in gooit, sleept je compromisloos mee in Jeannes innerlijke strijd. Door haar krachtige spel pulseert de duizelingwekkende tekst minstens zo sterk als de schrikwekkend harde muziek. De woordenvloed opent een enorme ruimte. Rondwaaiende emoties en gedachten. Krijg daar maar eens greep op. Het leven van Jeanne d’Arc is een drama waar geen rem op zit.

De beat dreunt door de vijf danseressen heen. Mooie, frêle figuren, maar toch strijdbaar en trefzeker. Ze dansen simultaan of wisselen elkaar af. Licht en projectiebeelden overspoelen hen. Prachtig zoals het licht aan het begin als een mes door de duisternis snijdt. Later glijden projectiebeelden voorbij. Door de wind opgejaagde wolken. Een zee die kolkt onder de voeten en hoopt eindelijk rust te vinden op het strand.

Dwars door je heen

De muziek baant zich een weg dwars door je heen. In het begin geeft me dit een ongemakkelijk gevoel. Maar geleidelijk trekt ze me mee. De trillingen zetten me fysiek op scherp. Ik denk aan de dreigende geluidsgolven van een ver bombardement, maar ook aan een stuwende innerlijke kracht die het verlangen in je wakker roept om te vechten. Kracht stralen de vrouwen uit, maar vooral gedrevenheid, overgave aan wat hen innerlijk drijft.

Emoties die dicht bij je liggen

Het verrassende is: hoe groot en krachtig alles ook is, altijd kruipt het kleine, het kwetsbare tussen de woelingen door. ‘Misschien is een beetje verdriet het begin van alles’, is een van de ontroerende uitspraken van Jeanne d’Arc. Zachtheid, lichtheid, verlangen naar samenzijn: het zijn emoties die zo dichtbij je liggen. Maar nu klinken ze uit de mond van een hemelbestormster, van iemand tegen wie je met ontzag opkijkt. En bij wie je je voortdurend afvraagt: was het nou goed of afschuwelijk, wat ze deed? Dat maakt dat je kippenvel krijgt als je denkt aan die kleine, intieme emoties.

Ook bij de danseressen herken ik kleine emoties, een onderlinge betrokkenheid die ik direct mee kan voelen. Menselijkheid bij de onmenselijke hardheid die de omstandigheden van hen eisen. In een groepsdans schuiven ze van de één naar de ander door. Een rijke opeenvolging van contactmomenten. Tedere gebaren, kalm, intiem, aandachtig. Het zijn zachte trekken, die de kracht toch niet minder maken.

Zie ook mijn interview met Jens van Daele:

Jens van Daele: ‘De kracht van vrouwen is groter dan die van mannen’