‘Begin maart deden we nog een beetje lacherig over het virus, maar een week later werd mij al duidelijk dat we dit jaar serieus in de problemen zouden komen.’ Johan Gijsen, directeur en oprichter van het Utrechtse festival dat elk jaar in november de meest verrassende artiesten uit alle genres van de internationale muziekwereld bij elkaar brengt, is nog zichtbaar aangedaan van het besluit dat hij op dinsdag 19 mei bekend moest maken. De editie van 2020 wordt, net als zoveel andere festivals, uitgesteld tot 2021.
Bekijk ook de video/podcast:
‘We merkten bij het boekingsproces dat het steeds lastiger werd om mensen te bereiken. Er waren ook steeds minder mensen bereid om met ons in gesprek te gaan, omdat de wereld er zo onzeker uitzag.’ Eerst was er zelfs nog het idee om in het najaar de programma’s van andere Utrechtse festivals te omarmen: ‘Le Guess Who heeft alle muziek, van freestyle jazz tot klassiek tot middeleeuws en hiphop, dus het voelde hartstikke goed om die gesprekken te voeren. Maar ieder idee dat we bedachten konden we een week later weer in de prullenbak gooien.’
Al 1500 passe partouts verkocht
Dat maakt plannen inderdaad lastig. ‘We hielden de moed er goed in, maar drie weken geleden kwamen we echt op het punt dat we moesten besluiten dat het niet meer verantwoord was. We verkopen na de editie altijd al heel veel passe partouts voor de volgende editie. We hadden aan mensen van over de hele wereld al meer dan 1500 passe partouts verkocht. Ik zie nu al niet voor me hoe ik 1500 mensen kwijt zou kunnen in november. Dat zijn mensen die overal vandaan komen, van Moskou tot Mexico. Die mensen moet je duidelijkheid verschaffen. Als we nu annuleren is de schade nog beperkt. Als we doorgaan n in september alsnog moeten annuleren is de schade niet te overzien.’
‘In het reguliere programma is plek voor 250 acts en we waren met de programmering nu op een derde. Met al die artiesten hebben we ook goede afspraken kunnen maken. De meeste gaan ook mee naar volgend jaar. Le guess who heeft ook onder artiesten een hele goede reputatie, dus de meeste begrijpen het ook. Ook zij hebben behoefte aan zekerheid.’
Representing the underrepresented
Gijsen is niet bang dat naar volgend jaar doorgeschoven acts zullen moeten afzeggen, omdat zoveel andere optredens en festivals naar 2021 zijn doorgeschoven: ‘De acts die wij programmeren komen meestal uit heel andere hoeken van de muziekwereld. Het kan een Pakistaanse zanger zijn, of iemand die al jaren niet gespeeld heeft. Ik verwacht niet dat wij mensen hebben die te veel boekingen hebben. Ik merk wel dat er nu heel weinig speelplekken zijn. Dat kan lastig worden.’
‘Wij hebben als ondertitel ‘representing the underrepresented’, dus we bieden artiesten een podium die zelden of nooit te horen zijn, in Nederland en Europa. Die artiesten krijgen het nu nog moeilijker. Aan de andere kant maakt het een festival als Le Guess Who nog urgenter dan het al was.’
‘Het gaat juist om die kleine boekingskantoortjes, de kleine agentschappen, de kleine managementbureaus. Die zijn allemaal heel kwetsbaar en hebben geen diepe zakken. Daar maak ik me wel heel veel zorgen over.’
Tijdens de boterham
Het festival zelf is een gigantisch gebeuren. Niet alleen alle zalen van TivoliVredenburg zijn in gebruik, ook tientallen zalen, verspreid over de stad, van kerken tot het Centraal Museum en kleine galeries. Er zijn honderden mensen aan het werk, en duizenden toeschouwers. Het kan tegen een stootje en dat geldt ook voor het kernteam van 10 tot 15 personen dat gedurende het jaar de zaak drijvend houdt. Dat is nu veroordeeld tot thuiswerken.
‘Dat is ook verschrikkelijk. Je kunt thuis best ideeën bedenken, maar je inspiratie haal je toch niet van achter je beeldscherm naar boven. Inspiratie komt doordat je mensen ontmoet, doordat je buiten rondloopt en op plekken komt doordat je kunst tot je neemt, doordat je iets moois ziet. Dat is een gemis. Op kantoor werken we allemaal aan dezelfde hele grote tafel. We hebben geen aparte bureaus. Daardoor is er de hele dag interactie. Tijdens de boterham wordt er heel veel gesproken over onze missie en visie, en alle ideeën zijn welkom. Dat mis je nu enorm. We houden het team bij elkaar door een keer per week een uur met elkaar te zoomen, maar dan gaat het toch heel erg over de vraag hoe het met iedereen gaat.’
Drijfzand
‘Ik ben er trots op hoe positief mijn mensen zijn gebleven. Ze moeten alles uit hun tenen halen. Het lijkt wel of je een fundament probeert te leggen op drijfzand. Elke dag leg je een paar stenen op elkaar en ’s ochtends wordt je wakker en zie je dat de stenen weer verdwenen zijn en moet je weer wat nieuws verzinnen.’
Ik verwacht wel dat we in november op de dagen dat Le Guess Who zou plaatsvinden nog wat activiteiten in de geest van het festival zullen ontplooien, maar dan met een veel lokaler karakter. Dat zie ik ook als onze plicht, en iedereen wil dat ook. dat gaan we de komende weken uitwerken.’
Anderhalve meter
Over de toekomst van de anderhalvemetersamenleving denkt hij iedere dag na, vertelt Gijsen: ‘Maar ook dat toekomstperspectief wijzigt iedere week. Ik snap ook dat het heel ingewikkeld is voor alle overheden, maar er moet straks aan het eind van de zomer wel duidelijkheid komen. Je kunt niet iets verzinnen terwijl je niet weet hoe de wereld er over een paar maanden uitziet. Komt die duidelijkheid niet, dan blijven we maar aan de tekentafel zitten. Er zijn ook een heleboel dingen die nu geschetst worden, waar ik niet eens over wil nadenken. Ons succes is mensen van over de hele wereld samenbrengen en die van hele speciale kunst laten genieten in een hele intieme setting met elkaar. Dat kan ik niet verplaatsen naar een grasveld. Veel van onze artiesten zijn ook heel avantgardistisch. Dat moet je echt beleven, daar moet je met je neus bovenop staan.’
Met honderd mensen in de Grote Zaal van Vredenburg? ‘Wij presenteren best wel veel artiesten waar heel weinig publiek voor is, maar bij ons staan ze voor tweeduizend man. In een andere vorm zie ik het niet. We hadden een Bulgaars koor in de Domkerk, en dat noem ik al een intieme setting. Dat was kippenvel dat langs je rug je bilnaad inliep. Als je dat op een grasveld moet doen waait het gewoon weg.’
Een decimering van het publiek wegens social distancing zal hoe dan ook een uitdaging worden: ‘We financieren ons grotendeels zelf. 73 procent van onze kosten dekken we met ticketverkoop. Als we minder kaarten mogen verkopen zullen we geld van elders moeten zien te krijgen. Daar liggen nog wel uitdagingen.’
Goed om te weten
English (UK) 
Nederlands 
Français 
