De moeder aller kunstvormen. Volgens operaliefhebbers.
Afgelopen woensdagnacht, 27 juli overleed Einojuhani Rautavaara in zijn huis in Helsinki, ten gevolge van complicaties bij een operatie. Hij werd 87 jaar oud en gold algemeen als de ongekroonde troonopvolger van Jean Sibelius (1865-1957), die rond 1930 zijn laatste noten schreef.
Nadat in januari van dit jaar bekend werd dat Jan Willem de Vriend aan het eind van seizoen 2016/2017 vertrekt, liet het Orkest van het Oosten weten geen haast te maken met een opvolger. Men zou gaan werken met ‘gerenommeerde gastdirigenten’. Iets meer dan een half jaar later, enkele maanden voor het vertrek van interim-directeur Bart van Meijl, wordt er alsnog een opvolger gepresenteerd. Dat deze opvolger, Ed Spanjaard, de titel ‘vaste dirigent’ krijgt, lijkt vooral een semantische kwestie.
‘Ik voel me bekocht’, zei de man naast mij toen we om tien voor half tien de zaal verlieten. Hij was helemaal uit Tilburg naar de Stopera gekomen voor het concert waarmee het vijftigjarig jubileum van de Nationale Opera woensdag 29 juni werd afgesloten. ‘Ik rij er nog langer over dan het concert heeft geduurd, inclusief pauze’, mopperde hij. Ook over het gebodene zelf was hij weinig te spreken. En dat terwijl rondom ons het publiek op de stoelen stond om de internationaal vermaarde sopraan Eva-Maria Westbroek toe te juichen.
24th of June, 2016. What a day. I spent it at the Dutch Ministry of Education, Culture and Science in The Hague. Speaking with civil servants about the achievements, plans, challenges and dreams of the Dutch National Touring Opera. All in the shadow of something I find difficult to process.
Mogelijk gemaakt door Eventbrite
Je kunt natuurlijk lid worden, of donateur, van Cultuurpers. Dat heeft enorm veel voordelen: je hebt toegang tot onze premium-verhalen en mag ook publiceren[hints]Iedereen die lid, genoot of drager is heeft toegang tot het CMS en kan verhalen indienen ter beoordeling door de eindredactie.[/hints] op de site. Maar je hoeft natuurlijk niet per se lid te worden om de goede zaak te steunen. Sterker nog: je kunt de goede zaak steunen en gewoon netto geld verdienen. Hoe dat kan? Door leden te werven: als partner van de coöperatie. Wanneer je voor ons leden werft via het partnerprogramma geven wij je een stukje van de opbrengst.
Het grootste applaus na afloop van Tsjaikovski’s opera Pique Dame ging woensdag 15 juni naar het koor van de Nationale Opera en het Koninklijk Concertgebouworkest. En terecht: koorzangers en orkestmusici brachten de zeer gevarieerde partituur puntgaaf tot klinken, zonder ook maar één keer met elkaar uit de pas te raken. Dynamiek, ritmiek, frasering, inleving, alles stond als een huis. Een prestatie van formaat, die je maar zelden in de Stopera aantreft. De zangsolisten staken hierbij wat bleekjes af.
De Oostenrijkse politicus Jörg Haider bestempelde haar werk als Weltkatzenmusik. Toen zijn extreemrechtse Freiheitliche Partei Österreichs in 2000 toetrad tot de regering, leidde dit tot massaprotesten. Tijdens een zo’n bijeenkomst laakte Olga Neuwirth (Graz, 1968) onder de titel ‘Ich lass mich nicht wegjodeln’ diens anti-intellectuele en anti-culturele agenda. De rest is geschiedenis: Haider reed zich in 2008 te pletter, Neuwirth…
Maarten Baanders zag een opera die een eiland bleef. Een allesweter was Athanasius Kircher (1602 – 1680). Geen enkel verschijnsel in het universum kon zich aan zijn onderzoeksdrift onttrekken. Een universeel geleerde was hij, maar ook een fantast. Vandaar dat hij niet meetelt in de wetenschap. Maar voor een groteske opera kun je je bijna geen aantrekkelijker hoofdpersoon voorstellen. Louis…
In zijn jeugd was Harrison Birtwistle (1934) een van de Angry Young Men van de Engelse muziek, inmiddels is hij in de adelstand verheven en gaat hij als ‘Sir Harry’ door het leven. Hij werd opgeleid als klarinettist en componist aan the Royal College of Music in Manchester, waar hij zich ergerde aan het behoudende klimaat. Samen met John Ogden,…
Voor Theatre of the World, zijn vijfde avondvullende opera, liet Louis Andriessen (1939) zich inspireren door de Jezuïtische wetenschapper Athanasius Kircher (1601-1680). Hij was de laatste renaissance-man, iemand die alles kon en alles wist. Kircher schreef boeken vol over de meest uiteenlopende onderwerpen, van de betekenis van hiëroglyfen tot vulkanologie en muziekinstrumenten aan toe. Hij ontwierp zelfs een kattenpiano, vanuit de gedachte dat elke kat op een andere toonhoogte gilt als je op zijn staart trapt. Na zijn dood raakte Kircher als charlatan in diskrediet.
Onbruikbaar voor de wetenschap vormt hij echter gefundenes Fressen voor een componist als Andriessen, die graag de grenzen opzoekt tussen realiteit en fictie. Zijn opera Writing to Vermeer (1999) is gebaseerd op fictieve brieven aan de Delftse schilder; Rosa, a Horse Drama (1994) gaat over de moord op een componist, die onderdeel zou vormen van een samenzwering tegen de muziek.
Had zij Marc geheten, dan gold Marie Jaëll (1846-1925) ongetwijfeld als een van de belangrijke Franse componisten van eind negentiende, begin twintigste eeuw. Maar ja, ze was nu een keer een vrouw – dus onbelangrijk. Tijdens haar leven geroemd door niemand minder dan Franz Liszt, werd ze na haar dood al snel vergeten. Hooguit leefde zij voort in de door…
Een week geleden presenteerden de schouwburgen aangesloten bij de VSCD tijdens het jaarlijkse congres mooie cijfers. Het aantal voorstellingen daalde weliswaar, maar de gemiddelde zaalbezetting was andermaal gestegen. Menigeen in de sector fronste de wenkbrauwen, en na enig narekenen kwam Wijbrand Schaap na aanvankelijk positief nieuws tot de conclusie dat het helemaal niet zo goed gaat met de podiumkunsten. En ook op dat bericht is weer kritiek mogelijk; de VSCD omvat niet alle theaters, sommige zijn gefuseerd etc. Weer een dag later legde Jeffrey Meulman in zijn blog de vinger op de zere plek:
Het Kröller-Müller Museum associeer je niet onmiddellijk met klassieke muziek. Toch bezocht ik zondagmiddag 29 mei een concert in dit in de Veluwse bossen gelegen instituut. Het werd georganiseerd door het Helene Kröller-Müller Fonds in samenwerking met 401 Nederlandse Opera’s. Deze organisatie streeft ernaar vergeten en nooit uitgevoerde opera’ uit Nederland en Vlaanderen (opnieuw) onder de aandacht te brengen. Voor deze gelegenheid werden aria’s en duetten uitgevoerd uit de periode dat Helene Kröller-Müller (1869-1939) de kunstverzameling aanlegde van het naar haar vernoemde museum.
Nederlandse muziek van eind negentiende, begin twintigste eeuw lijkt weer hot.
Het zal aan mijn onverwoestbare humeur hebben gelegen, en aan de diepe behoefte om nu eens eindelijk goed nieuws te brengen over de culturele sector, maar ik had het dus fout. Dinsdag meldde ik dat de podiumkunsten er weer bovenop aan het komen waren, na de draconische bezuinigingen van Halbe Zijlstra, maar dat is dus niet zo. Hoe graag de sector zelf ook graag wil dat het goed gaat, de cijfers spreken het keer op keer weer tegen.
De Vereniging van Schouwburg en Concertgebouw Directies heeft ons allemaal toch weer een beetje in het ootje genomen. Met een heuse infographic nog wel. Maar, zoals dat gaat met infographics: je kunt er nog zoveel vrolijke kleurtjes en kreetjes in zetten, en onderop zelfs ‘Bravo!’ en ‘Applaus!’roepen, de cijfers zelf liegen niet, ook al presenteer je ze net even iets anders dan vorig jaar.
Op maandag 23 en dinsdag 24 mei vergaderde de VSCD, en was in de Nijmeegse Concertzaal De Vereeniging het Congres Podiumkunsten aan de gang (@congresPK). Ik ging er kijken en ontdekte wat nieuwe dingen.
Er is het nodige veranderd in het Nederlandse theater, sinds het begin van deze eeuw. Ergens rond het jaar 2000 was ik te gast op een bijeenkomst van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouw Directeuren, en het was een bizarre ervaring. Ik bevond me tussen een gezelschap dat het best te omschrijven was als een herenclub, waarbij het aantal omhooggevallen gemeenteambtenaren het aantal artistiek bevlogen theaterliefhebbers oversteeg.
Nu, 16 jaar later,
“Dat iemand zich bemoeit met een artistieke invulling, dat vind ik nogal fors. Laat ik het zo zeggen: je hebt die premier in Turkije… Je bemoeien met iets artistieks, dat vind ik nogal een beetje heftig.” Dit verklaarde Emil Szarkowicz, muzikant en cultuurrredacteur uit Limburg, in een uitzending van de regionale omroep L1 gisteren, Aanleiding is het negatieve advies van…
Champagne bij BAK in Utrecht, diepe teleurstelling bij Het Nieuwe Instituut in Rotterdam: de Raad voor Cultuur heeft gesproken. Vandaag, donderdag 19 mei 2016, kwam het eerste advies na de draconische kunstbezuinigingen door het eerste kabinet Rutte uit, en er rollen koppen. Amsterdam verliest de prestigieuze presentatie-instelling De Appel, in Den Haag moet collega-instelling Stroom zijn huiswerk overdoen. Het Orkest van het Oosten en het Gelders Orkest moeten binnen 2 jaar met fusieplannen komen. In Utrecht krijgt het stadsgezelschap Theater Utrecht ondanks artistieke waardering geen geld meer. Het Zuidelijk Toneel in Eindhoven Tilburg moet nieuwe plannen maken en Opera Zuid moet snel de artistieke kwaliteit omhoog brengen. Dat zijn de belangrijkste conclusies van het Advies van de Raad voor Cultuur.
Hoe dramatisch een en ander ook mag klinken, het advies is dat eigenlijk niet, wanneer je het hele slagveld overziet. Mede dankzij
“Thea, ik móet het nummer van die concertorganisator hebben!”, klonk zijn gebiedende bariton in mijn oor. Bernard van Beurden (1933-2016) belde steevast vanuit Zuid-Frankrijk, waar hij woonde – in Amsterdam had hij een bescheiden pied-à-terre. Ik had hem als muziekjournalist vaker geïnterviewd en leek de aangewezen persoon hem aan informatie uit zijn verre vaderland te helpen. Vervolgens zaten we uren…
Joost Galema, journalist en programmamaker, werd op een dag gebeld door Bastiaan Everink. De bariton en ex-marinier wilde een boek maken over zijn persoonlijke strijd en hoe muziek zijn leven verandert. Omdat hij geen schrijver was, ging hij op zoek naar een ghostwriter. Joost was de derde op zijn lijst. Een paar dagen later stond Bastiaan in de Hilversumse woonkamer van Joost zijn verhaal te vertellen. De zanger had het over mariniers, overleving, geweld, Irak, de muziek van Wagner en een zoektocht. Geen eendimensionale kroniek, vond Joost en hij besloot met Bastiaan aan de slag te gaan. Na drie jaar
Voor een dramma giocoso viel er dinsdag 10 mei verdraaid weinig te lachen tijdens een uitvoering van Don Giovanni van De Nationale Opera. Deze van de Salzburger Festspiele overgenomen productie gaat gebukt onder een loodzware ernst, die nog versterkt wordt door de turbo-Mozart die dirigent Marc Albrecht ons met het Nederlands Philharmonisch Orkest voorschotelt. Ondanks zijn vaak straffe tempi ontbeert de…
Toneelschuur, Don Carlos (toneel) Nina Spijkers brengt Friedrich Schillers klassieke toneelstuk terug tot de kern. Geen overdadig decor dat het Spaanse hof verbeeldt, maar doeken die laag voor laag afgepeld worden. speellijst M31 Foundation, Nederlandse Reisopera, Theater na de Dam, Der Kaiser von Atlantis (opera) Veertig jaar na de wereldpremière in Theater Bellevue wordt Victor Ullmanns Der Kaiser von Atlantis opnieuw…
Het verleden en de toekomst van de Nederlandse Reisopera staan in het teken van geldzorgen. Nicolas Mansfield, directeur, benadrukt tijdens de seizoenspresentatie op 20 april jl. in de foyer van Theater Carré niet alleen de noodzaak van het bestaan van een nationaal operagezelschap maar vooral de nodige kwaliteitseisen om het publiek te blijven trekken. En kwaliteit kan niet zonder fatsoenlijke…
Het indrukwekkendst is het moment waarop het orkest zwijgt en Romeo wanhopig de witte wand tracht te bestormen waarachter zijn liefje Julia is verdwenen. Keer op keer rent hij tegen de steile helling op, om telkens weer verslagen naar beneden te glijden. Zijn wilde sprongen en gedraaf doen zijn zwarte jaspanden hoog opfladderen, als was hij een aangeschoten vogel in…
Zodra de sopraan Miah Persson het podium betreedt, horen we een harde, elektronische krak. Breekt hier een tak, een van de lievelingsklanken van componist Michel van der Aa (Oss, 1970)? Of is het toch een steen die op een ander ketst? Keien spelen een grote rol in zijn nieuwste opera Blank Out; aan het slot verpletteren zij met donderend geraas…
Nederlands 
English (UK) 
Français
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.