Utrecht is een warm bad voor wie van verbeelding houdt, dankzij #ILFU

113 decibel. Dat is wat de uitgelaten zaal voor elkaar wist te krijgen bij Nicole Kaandorp (geen familie van Brigitte, maar minstens zo veel talent) in de Pandora. Het gebeurde in de eerste ronde van de halve finale in de NK Poetry Slam 2023, de officieuze opening van het Internationale Literatuur Festival Utrecht, dat we in het Engels ILFU noemen. Fris volk, twintigers en dertigers, die kijken naar ander fris volk, de jongste 19, dat zichzelf naar de overwinning probeert te dichten.

Overtuigende winnaar

Kaandorp was een overtuigende winnaar met een flinke fietslengte voorsprong op de concurrentie, al kwam de nummer twee, Eelco Couvreur, nog even dicht in haar buurt. In de finale had hij geen verweer tegen de verrassende tactiek van Kaandorp. Haar liefdesbombardement sloeg hem alle wapens uit handen.

Een zaal hoger, in de Herz, speelde Meral Polat de sterren van de hemel, eronder stond een tientallen meters lange, dubbele rij voor een handtekening van Maggie Nelson. Genoeg reden om blij te worden van TivoliVredenburg, het gebouw als een festival dat Utrecht zichzelf cadeau heeft gedaan, en verbijstering te voelen over hoe die stad mede dankzij dat gebouw een literatuurfestival krijgt met de vibe van een popfestival.

De Droom van F. Starik

Er is natuurlijk meer. Zondagmiddag ging de droom van de te vroeg vertrokken dichter F. Starik in vervulling: 1000 dichters trekken de komende dagen door het land om hun woorden overal te laten klinken, tot in de nagelstudio van Winschoten. Dat zijn de woorden van Babs Gons, die de duizendkoppige troepenmacht zondagmiddag op weg stuurde vanaf de levendige boekenmarkt op het Vredenburg, met dank aan de vrolijkste en jongste cultuurwethouder van Nederland, Eva Oosters. Die nog een mooi gedicht van Ingmar Heytze deed.

Voordragen blijft wel een dingetje voor dichtend (en schrijvend) Nederland. De gevestigde orde haat podiumpoëzie, en geeft de voorkeur aan beleesbrilde mompelaars die hun taalwonderen met tegenzin hardop voorlezen. Anderen gaan gedragen als op de kansel staan, en sommigen slaan een paar werkwoorden over om er dan hun versie van Spoken Word van te maken. Een literatuurfestival kan dan soms wel eens gaan lijken op een verlopen buurthuis waar alleen onversterkte singer-songwriters met tegenzin optreden.

Warm bad

Met Babs Gons als Dichter des Vaderlands kunnen we de komende twee jaar gelukkig zien hoe het ook anders kan. Als geen ander combineert zij virtuositeit in taal met een wiegende performance die, dankzij haar onmiskenbare charisma, niemand onberoerd laat. Zondagmiddag in de Herz was het haar feestje. Het was een warm bad. Drie van haar voorgangers waren erbij om haar tips te geven, en er een hart onder de riem bij te stoppen. Esther Naomi Perquin, Anne Vegter en Lieke Marsman deden elk op hun eigen manier zichzelf en hun opvolgster eer aan door te benadrukken hoe belangrijk het is om je niet door de verantwoordelijkheid van de functie klein te laten maken.

De ontmoeting tussen Lieke Marsman en Babs Gons was nog eens extra beladen door beider gezondheidstoestand. Lieke Marsman verloor wegens ernstige kanker een arm, Babs Gons kreeg kort voor haar inauguratie te horen dat de Kreeft ook haar in zijn scharen heeft genomen.

Pijnlijke uitglijder

Deze zondagmiddag in TivoliVredenburg kon moeilijk stuk, al wist de spreekstalmeester van dienst er nog wel een cringe-momentje van te maken toen ze stelde dat Babs Gons een dichter was die ‘kleuroverschrijdend´ was. Verwarrend, want het zou toch iets moeten zijn dat, als je de hele middag en al het werk van Gons erbij pakt, precies níet is waar het de komende tijd over zou moeten gaan. Althans, dat was onderwerp van levendige gesprekken na afloop.

Hoe dan ook, dankzij de benoeming van Babs Gons tot Dichter des Vaderlands kan het overwegend witte Nederlandse letterenlandschap eindelijk eens voelen hoe nodig we het hebben dat ook mensen die daar altijd buiten stonden hun stem kunnen laten horen.

Babs Gons bevestigde haar superioriteit door de pijnlijke uitglijder niet te beantwoorden. Ze zweeg. Op 113 decibel.