Fringe notes (4): De politiek van bakstenen en hoelahoep #edfringe

Kan een hoelahoep-nummer politiek zijn? Tot mijn verbazing is het antwoord ‘ja’. In ieder geval zoals het brutaal en met circusachtige bravoure wordt uitgevoerd door een van de leden van het vrouwengezelschap Briefs Factory. Hier op de Edinburgh Fringe trekt deze Australische groep volle zalen met de feministische varietéshow Hot Brown Honey. Een luid, uitdagend en ook visueel overdonderend spektakel dat veel jonge vrouwen in het publiek tot spontane toejuichingen aanzet.

Het valt te omschrijven als een op stevige hiphopbeat gepresenteerd amalgaam van zang, dans, comedy, acrobatiek en een vleugje striptease. Alles op een manier die de ooit voor mannenogen bestemde verleiding van vroeger nu op een uitdagende manier ombuigt in een zowel verbale als fysieke demonstratie van vrouwentrots. Is dat politiek? ‘Fighting the power never tasted so sweet’, zingen ze. Dat zegt genoeg.

Maidan

Je moet op de Fringe zijn om pal daarop een even politiek, maar verder volstrekt contrasterend evenement mee te kunnen maken. In een oude kerk teruggekatapulteerd naar de protestbeweging op het Maidanplein in de Oekraïense hoofdstad Kiev in 2014. Rauw, lyrisch en hartstochtelijk onderdompelingstheater. Wij, als publiek midden tussen de demonstranten, de dansers en de muzikanten. Aan lange tafels meedelen in een rondgedeelde maaltijd. Plotseling opgeschrikt als activisten iedereen opzij jagen omdat de tafels en houten banken nodig zijn om barricades op te werpen.

We zien confrontaties met soldaten, er zijn gedragen gezangen, er is opzwepende Balkan-klezmer-gypsymuziek met punk-drive. Daarboven, rondom, grote projectieschermen met journaalbeelden van de echte protesten van toen tegen de corrupte regering en diens pro-Russische politiek. Een pro-Europese volksbeweging die zou leiden tot het aftreden van president Janoekovytsj. Kort daarna annexeerde Rusland de Krim en brak de strijd in het oosten van Oekraïene uit.

Counting Sheep is een soort theatrale heropvoering van die hartstochtelijke opstand. Een ‘guerilla folk opera’ noemen Mark en Marichka Marczyk het. Dit Canadees-Oekraïense duo maakte de gebeurtenissen aan den lijve mee en vormt nu het creatieve brein achter deze voorstelling die al in verschillende landen opzien baarde. Het is een manier om het publiek de ervaring van toen intenser en directer mee te laten maken dan bij een gewone theatervoorstelling. De solidariteit, de vreugde en de woede, de smart en ook de rouw om de slachtoffers die vielen. Feest en strijd in een emotionele kluwen, wat Counting Sheep tot een tegelijk enerverende en griezelige gebeurtenis maakt.

Kudde

Want het is niet alleen een indrukwekkende ode aan die opstand van toen, het laat tegelijkertijd voelen hoe gemakkelijk het is om meegesleept te worden door een massa in beweging. Spelers en kijkers grijpen elkaars hand en dansen in het rond. Plotseling worden er (schuimrubberen) bakstenen uitgedeeld. Zo ben je nog een geweldloze feestvierder, een volgend moment sta je samen met de anderen die keien naar de oproerpolitie achter de smeulende barricade te gooien. Ik weet niet precies of dat een van de bedoelingen was, maar ik realiseerde me haarscherp dat je een schaap in de kudde bent voor je het weet.

Pikante bijkomstigheid is nog om dit eerbetoon aan Oekraïeners die dolgraag bij Europa willen horen opgevoerd te zien in een post-Brexit land dat zich juist af gaat scheiden. Maar dat is weer een ander verhaal.