Op de dag dat Mark Zuckerberg, CEO van de wereld Facebook, zijn lancering naar het ‘Metaversum’ aankondigde, om zo zijn collegatechies Bezos, Musk en Branson, die alleen maar een beetje aan het Universum hadden geroken, af te troeven, bezocht ik in Utrecht Leidsche Rijn de voorstelling ‘Nooit meer werken’ van het Nieuw Utrechts Toneel. In deze tijden van lockdown en quarantaine viert het dromen van toekomstige verten nogal hoogtij.
Mauerpark
Er zijn veel redenen om naar het Utrechtse Berlijnplein/Boedapestplantsoen af te reizen, zodat je deze voorstelling over een gerobotiseerde toekomst in zijn oersetting mee kunt maken. Om te beginnen is daar de locatie. In een tamelijk unieke move heeft de gemeenteraad van Utrecht het mogelijk gemaakt om midden in het nieuwe centrum van de ‘grootstad’ Utrecht+Leidsche Rijn een rafelrand te laten bestaan.
Geholpen door een bouwtechnische blunder die het onmogelijk maakt om al teveel te bouwen op het dak van de A2-tunnel heeft de stad nu zijn eigen Mauerpark: een niemandsland met stadslandbouw, kunstprojecten, pop-up vegan buurtrestaurants en een – tijdelijk in bouwketen gevestigde – hub van theatermakers en kunstenaars. Waaronder Greg Nottrot en Floor Leene.
Folly
Dit liefdespaar, dat alweer een jaar of tien aan de weg timmert als het Nieuw Utrechts Toneel, heeft een voorstelling gemaakt in iets wat je het beste als een ‘folly’ kunt omschrijven. Tussen de stadslandbouw van RAUM en Vrijplaats Leidsche Rijn (twee ooit gekraakte boerderijen die nu in een kuil naast de bovengrondse Stadsbaantunnel liggen) is een monumentaal trappenstelsel verrezen zoals we dat kennen uit de grote wereldsteden. Normaal een esplanade tussen drukke delen van een stad, nu een monumentaal geheel tussen niets en nergens. Het kan gewoon, slaat nergens op en is daarom onvervangbaar mooi.
Het stuk Nooit meer werken gaat over de toekomst. Robots hebben de taken overgenomen die de rijken van nu hebben uitbesteed aan secretaresses, sweatshops en seksresorts in lagelonenlanden. Met robots wordt dat natuurlijk allemaal veel makkelijker, en heb je minder gewetensnood of arbeidsonrust.
GPT3
Omdat anderhalf jaar lockdown en twintig valse herstarts een zware wissel op hun relatie hebben getrokken, hebben Leene en Nottrot besloten het hele creatieve proces dit keer uit te besteden aan kunstmatige intelligentie. De tekst is met GPT3 gemaakt, een tool die op basis van een geringe input heel overtuigend werk kan leveren. Het acteerwerk wordt verzorgd door vier robots en twee stagiaires, ‘omdat die ook niks kosten’.
Bij het NUT weet je alleen nooit zeker of wat ze vertellen ook helemaal waar is, en dat is eigenlijk altijd de lol ervan. Zo is de heerlijke monoloog van Floor Leene aan het begin van het stuk nu al een klassieker, en weet Greg Nottrot aardig wat micro-agressie en giftige mannelijkheid in zijn rol te leggen. Want ze doen ergens ook wel een beetje mee, toch, ook al hebben ze beloofd deze avond niet te werken.
Koelbox
Het stuk neemt je mee een toekomst in waarin de makers niet alleen hun werk, maar ook hun leven door robots laten overnemen. Genoeg reden voor verwarring en dystopische vooruitzichten, maar het blijft ook allemaal vrolijk licht. Daar helpt natuurlijk de koelbox met genoeg drank voor een kleine orgie aan mee, die elke bezoeker naar zijn coronoaproof plekje meekrijgt. Zo hoef je niet te vaak van je stoel en krijg je de maaltijd keurig uitgedeeld. Best lekker eten, al was de vegan kip van het hoofdgerecht wel erg sponzig.
Worden we er allemaal wijzer van? Jazeker, al biedt de voorstelling zelf misschien niet alle verdieping die sommigen zouden willen. Die verdieping regelen we als publiek dus zelf, dankzij de gesprekken die overal op de tribune ontstaan in de pauzes. Zo vertelde een toeschouwer mij, dat hij wel eens droomde van een toekomst waarin alles wat hij in zijn werk deed minutieus door digitale ogen gevolgd zou worden, omdat hij als jeugdzorgwerker nu teveel tijd kwijt was met het administreren en verantwoorden van zijn dagelijkse werk.
Of we een gelukkige toekomst tegemoet gaan dankzij kunstmatige intelligentie en robotisering? De zaal was er opvallend genoeg positiever over dan de makers zelf. Dus komen we in Zuckerbergs Metaverse elkaar vast ooit weer tegen. Of onszelf.
Goed om te wetenMeer info: Website NUT
Nederlands 
English (UK) 
Français 
