Het Holland Festival is het meest toonaangevende festival van Nederland, en toont het beste wat er internationaal en nationaal op de grotere podia wordt gemaakt.
‘Harry Partch wist precies wat hij deed. Hij koos hele specifieke bourbonflessen uit om die 43 stappen in de octaaf in te vullen. Zo maakte hij muziek die heel toegankelijk is, maar ook heel ongrijpbaar. En dat is wat goede kunst moet doen.’
“De enige die nog durft te gaan voor de elite”. Op weg naar de parkeergarage onder de Passengers Terminal Amsterdam verzuchtte de pensioengerechtigde recensent van de krant die ooit een pagina had over muziek, het gevoel van zijn deel van de samenleving. Het was na afloop van de persconferentie waar het programnma van Holland Festival 2014 werd gepresenteerd. Hij had het, terwijl we steeds dieper zakten, over Pierre Audi, de artistiek directeur van dat Holland Festival, die dit jaar zijn laatste – en meest glorieuze – programma ooit bekend heeft gemaakt.
De samenwerking tussen pianist Tomoko Mukaiyama en choreograaf Nicole Beutler in de voorstelling ‘Shirokuro’, vorige week te zien tijdens het Holland Festival, levert een prachtig perspectief op op twee pianosonates van Galina Oestvolskaja. ‘Shirokuro’ betekent zwart-wit in het Japans. De absolute muziek van de Russische componiste wordt, ondanks sterke beelden en indrukwekkende mede-protagonisten op het toneel, nooit uitgelegd en behoudt daardoor zijn pure kracht.
Holland Festival
Prachtige jurken, grote zonnebrillen en hoge hakken. Het is duidelijk dat op de voorstelling van het beroemde Moskouse theatergezelschap Theatre of Nations ook een groot Russisch publiek af is gekomen. Mannen in pak die af en toe tegen hun mouw praten lijken te getuigen van aanwezige Russische miljardairs. Maar niets blijkt minder waar als plotseling prinses Beatrix met haar gevolg de zaal binnenstapt.
69.500 bezoekers, dus zeker 5.000 bezoekers minder dan eerdere edities, maar de zalen zaten wel voller. Met 82% zaalbezetting is de organisatie van het Holland Festival tevreden over het festival van 2013. Of dat hogere bezettingspercentage, behalve aan het kleinere aantal voorstellingen (14 minder dan vorig jaar) ook te danken is aan kleinere zalen, is vanaf hier niet uit te zoeken, maar dat ook het grote Theater Carré met de vele onverkoopbare slechtzichtplaatsen dit jaar nauwelijks werd gebruikt, zal zeker geholpen hebben.
Wat te verwachten van een ‘musicabanda’ uit Oost-Tirool? Gemütliche volksmuziek? Gejodel? Dansmuziek voor bruiloften en partijen? Een avondje in een biercafé? Hoe dan ook: zeker geen Mahler. Maar waarom eigenlijk niet dacht het uit het dorpje Innervillgraten afkomstige Franui. Resultaat: een enerverende voorstelling rondom de orkestliederen. Zo hoorden we Mahler nog nooit.
Er zijn mensen die nachten in de rij liggen voor een kaartje. Het Berliner Ensemble is namelijk mythologisch groot. Zo groot als de Royal Shakespeare Company in Engeland, of La Comédie Française in Frankrijk. Monumenten voor cultuurgeschiedenis, gewijd aan één schrijver, zoals Brecht of Shakespeare, of aan een hele historie, zoals de Fransen dat gewend zijn. Wij Nederlanders hebben
Holland Festival
Een gezellig groepje dames dat lachend en kletsend binnenkwam, verlaat beduusd en betraand de zaal. Van slag, beschaamd, zo zie ik alle bezoekers naar buiten komen. Wat met woorden moeilijk te omschrijven is, staat op hun gezicht geschreven. Exhibit B van Brett Bailey is meer dan indrukwekkend. Het is een expositie die confronteert en raakt.
Holland Festival
Multidisciplinaire duizendpoot Chris Marclay is doorgebroken met zijn filmproject The Clock: iedere seconde van de dag gerepresenteerd met found footage. Het heeft hem vijf jaar gekost om het 24-uur durende werk te maken. Dat zegt iets over de wijze waarop hij zijn kunst maakt. De ongelooflijke precisie waarmee hij monteert maakt zijn werk zo overtuigend dat de toeschouwer bijna in trance raakt.
Het Holland Festival presenteerde drie werken van hem in EYE, het nieuwe filmmuseum, waarin hij samenwerkte met MAZE, een nazaat van het Maarten Altena Ensemble.
In minuut 1 van CRACKz (Dança Morta) is het al raak. De dansers van Grupo de Rua de Niterói wervelen steunend op één hand door Zuiveringshal West van de Westergasfabriek. De ruimte lijkt voor deze voorstelling gemaakt.
Wie aan de misvatting lijdt dat dans gaat over schoonheid wordt door Gisele Vienne genadeloos uit de droom geholpen. Haar stukken gaan over pijn. Soms bloederig en expliciet, soms gesublimeerd maar niet minder krachtig. The Pyre is een overweldigend stuk dat de toeschouwer duizelig achterlaat.
Holland Festival
Holland Festival
Meeuw, een vroeg toneelstuk van Anton Tsjechov, gaat over toneel zoals zijn al even beroemde toneelstuk Kersentuin over kersenteelt of vastgoedfraude gaat. Niet dus. Het lijkt een fout die toneelkunstenaars wel vaker maken en die Tsjechov in zijn 115 jaar oude stuk aanhaalt: denken dat alles altijd over jou gaat. Daarom is het Thomas Ostermeier, gelauwerd Duitsch regisseur, niet zo kwalijk te nemen dat zijn regie van De Meeuw bij Toneelgroep Amsterdam over theater gaat.
Er bestaat dus figuratieve muziek. Muziek die, net als een figuratief schilderij, een tamelijk accurate afbeelding van de werkelijkheid biedt. De compositie ‘Hurricane Transcriptions’ van Sonic Youth-gitarist Lee Ranaldo is zo’n plaatje:
Holland Festival
‘The Pyre’, de nieuwste voorstelling van de internationaal rijzende ster Gisèle Vienne, lijkt aanvankelijk minder verontrustend dan haar eerdere werk. Stukken als ‘Jerk’ (2008), gebaseerd op het waar-gebeurde verhaal van een jonge seriemoordenaar, en ‘This is how you will disappear’ (2010), met een donker bos in de hoofdrol, waren slechts op enkele plekken in Nederland te zien. Hopelijk brengt dit optreden tijdens het Holland Festival daar verandering in. Gisèle Vienne studeerde ooit harp, daarna filosofie en is uiteindelijk als poppenspeler opgeleid. Maar Vienne ziet zichzelf vooral als een beeldend kunstenaar die werkt met tijd, op een podium, waar verschillende ritmes, motieven en figuren samenkomen.
Holland Festival
Circus, kunstjes, clownerie, spektakel: het is al eeuwen een feest. Maar wel telkens ongeveer hetzelfde feest.
Zimmermann & De Perrot, van oorsprong respectievelijk clown en dj, vonden elkaar in het briljante inzicht dat circus tot prachtig absurd modern theater om te buigen was.
Holland Festival
Mannnen en vrouwen samen op de dansvloer, het is in grote delen van de moslimwereld nog steeds verboden. Twee jaar geleden stond de dansvoorstelling ‘Nya’ op het Holland Festival, een stuk geschreven op de huid van negen Algerijnse dansers, merendeels B-Boyz van de straat, maar ook de zoon van een balletlerares uit Algiers deed mee. Dit jaar keerden de Franse choreograaf Abou Lagraa, zijn vrouw Nawal Ait Benalla en een groot deel van de Algerijnse cast terug in het Holland Festival met een stuk waarin ook vrouwen dansen.
Holland Festival
Is het dodenrijk in de opera Sunken Garden van Michel van der Aa een 3D-tuin vol schitterende kleurenpracht, regisseur Peter Sellars kiest in Desdemona van Toni Morrison en Rokia Traoré voor sober zwart/wit. Op het toneel van een uitverkocht Muziekgebouw aan ’t IJ staan glazen flessen en potten, nu eens van onderaf verlicht, dan weer van bovenaf, met hangende peertjes als flakkerende kaarsen. Links staat een aantal ngoni’s (Malinese luit) en twee kora’s (Malinese harpluit), die bespeeld worden door zwarte musici.
Holland Festival
Zes acteurs, vier jaar in een bunker. Een is dood. Dat zijn de gegevens waar we het mee moeten doen in Tratando de hacer una obra que cambie el mundo. Volgens deze titel proberen de acteurs een toneelstuk te maken dat de wereld zal veranderen. De personages hebben zich opgesloten in een ondergrondse bunker en krijgen via een pakketje af en toe proviand.
Holland Festival
Maria is gearresteerd bij een demonstratie en in een cel gegooid naast een heroïneverslaafde, terwijl haar zus Martha zojuist een opvang voor daklozen is begonnen. En Lazarus, ja, Jezus brengt ook hier hem weer tot leven, met ronduit adembenemende klanken. En dan zijn we nog niet eens halverwege.
Holland Festival
Van de milde, alledaagse kakafonie rond het Muziekgebouw in de middag, op het terras aan het IJ, geraak je in enkele passen in de stilte van de concertzaal. Drieënhalf uur lang (met tussendoor ruim twee uur aan pauzes) spelen en zingen Asko|Schönberg, Slagwerk Den Haag en Capella Amsterdam je de oren van het hoofd. Steven Schick (oa. ooit Bang on a Can), dirigeert niet alleen, maar neemt ook als percussionist het middendeel van het concert, in het Bimhuis, voor zijn rekening. Onder zijn bezielende leiding laveert ‘Nine Rivers’ tussen spektakel en purisme: een strijd tussen complexe vorm en de eenvoud van rauwe klankmaterie.
‘Dat mannen en vrouwen in de islamitische wereld van elkaar gescheiden leven, dat is een grote frustratie,’ zegt choreograaf Abou Lagraa. ‘Daar gaat El Djoudour over.’
Door zijn achtergrond heeft Abou Lagraa een bijzondere, verhelderende kijk op deze problematiek.
Holland Festival
Als al na het eerste kwartier de helft van de middenrij de zaal uitvlucht, en je kijkt op je horloge, en je denkt, mijn god we moeten nog ruim vijf uur, dan is er iets grondig mis met de voorstelling. ‘Shéda’, van de Congolese theatermaker Dieudonné Niangouna, is een krankzinnige bak chaos van onsamenhangende tirades. Aan één stuk door schreeuwend gedeclameerd door twaalf hyperactieve Afikaanse en Europese acteurs, ieder met een vast personage, die als goden terugkeren naar aan apocalyptische wereld, à la Mad Max, en elkaar met bizarre teksten om de oren slaan. Allemachtig, er is geen touw aan vast te knopen. Maar toch blijft het fascineren. Waarom?
Holland Festival
Koene ridder verslaat met hulp van wijze schoenmaker ongetalenteerde regelfetisjist en wint zangwedstrijd en de hand van kokette goudsmiddochter. Of: jongen ontmoet meisje in de straten van Nürnberg en besluit mee te doen aan de plaatselijke variant van Nürnberg’s got talent. De jury stuurt hem weg, maar hij krijgt de publiekstem. Wagner zou Wagner echter niet zijn als hij voor dit verhaal geen uurtje of vijf nodig zou hebben.
Holland Festival
Het is een lastig genre, dat drone, of ambient. Of, hoe noem je de avantgardistische cello-experimenten van de IJslandse Hildur Guðnadóttir (1982). Zeer traag, zeer repetitief, zeer minimalistisch. Abstracte geluidskunst die zwaar leunt op loops, resonaties en zoemende, überstroperige tonen die aanzwellen tot een grote, gelaagde geluidscollage.
Nederlands 
English (UK) 
Français