Laten we maar beginnen met het goede nieuws: De Staat is vanaf nu een vast gegeven in Nederland. En dan hebben we het dus over de band De Staat. Die tegenwoordig fantastische videoclips maakt. Ze zijn gepromoveerd van een vierjaarlijkse subsidie bij het Fonds Podiumkunsten naar een vierjarige subsidie volgens de Culturele Basisinfrastructuur (BIS). Met 55 andere nieuwkomers. Allemaal gewogen door deskundigen, wier expertise onbetwist is. Subsidie voor popmuziek vind ik overigens top. Scandinavië is er groot mee geworden.
De leden van De Staat hebben voor hun plek in de BIS wel hun ziel moeten verkopen, want in de BasisInfraStructuur ben je geen bandje meer, maar een instituut. Een plek waaraan geld wordt gegeven om iets in onze cultuur voor elkaar te krijgen, ongeacht de poppetjes. Als dit The Rolling Stones was overkomen hadden Mick en Keith al lang geleden met pensioen gekund. De Raad juicht het toe dat de band zich nu aan het omvormen is tot een kunstenaarscollectief.
Hete Herfst
Het is ze natuurlijk gegund, maar de move van de Raad voor Cultuur, die op donderdag 4 juni het openingsschot afvuurde in wat een lange, hete, en minstens anderhalf jaar durende herfst gaat worden, toont goed aan waar het mis aan het gaan is in het Nederlandse kunstbeleid. Ooit, in een melkwegstelsel hier ver vandaan, hadden mensen na ongeveer twintig jaar bakkeleien de oplossing gevonden voor het vierjaarlijkse geruzie dat Kunstenplan heet.
Met een Culturele Basisinfrastructuur zou vanaf 2009 alles wat Nederland Nederland maakt in beton, dan wel koper gegoten zijn. Niet langer elke vier jaar uitvechten welke kunstenaars hun best hadden gedaan, maar gewoon bepalen of de ‘functies’ nog goed worden ingevuld. Een functie ‘groot theater’, een functie ‘museum’, een functie ‘klein theater’, ‘ontwikkelinstelling’ en nog zo wat dingen, mooi verdeeld over het land. Het bekt niet, maar het werkt wel. Althans, dat verwachtte men, want het eerste jaar dat het systeem draaide kondigde een VVD’er met goede connecties in Russische Datsja’s aan dat 30 procent van het geld eruit moest. Dus, vergeleken met de verkeersinfrastructuur: leuk al die snelwegen en verkeerspleinen, maar we gaan willekeurig 30 procent teruggeven aan de natuur, dus zie maar hoe je van A naar B komt. Met je tractor.
Teveel functies
We zijn nu twee kunstenplannen sindsdien verder, en nu is officieel duidelijk, dat de basisinfrastructuur zoals die ooit bedoeld was niet meer bestaat. De Raad heeft zoveel ‘functies’ teruggeplaatst in die BIS, dat er daarbuiten nog maar heel weinig overblijft. Vernieuwing, opleiding en onderzoek, regionale spreiding en losse inventies: het zit er allemaal in, dus is het een grote vraag wat de fondsen, bedoeld om die flexibiliteit te bieden naast het beton van de BIS, nog te betekenen hebben. Erger is, dat we weer helemaal terug zijn bij poppetjes en individuele beoordelingen. Zoals bij De Staat, maar het gaat natuurlijk om meer.
Of dat erg is? Dat laat ik aan de lobby over. Het is vooral jammer dat we met het huidige advies weer terug zijn bij de jaren tachtig, toen het Rijk via de Raad over elke stuiver subsidie besliste, en de politiek meer invloed had dat Thorbecke zou wensen.
Er is meer aan de hand. Dansgezelschap Scapino wordt eruit gekukeld, ten faveure van de Groningse Club Guy en Rony, die innig verbonden is met het Noord Nederlands Toneel. Reden is niet dat Scapino niet goed zou zijn, want de Raad is er enthousiast over. Reden is dat er ook iets van dans in Groningen moest zijn en dus viel Scapino af. Mogelijk met als troost dat jeugdgezelschap Maastd het gat daar gedeeltelijk opvult.
West
Bij de presentatie-instellingen iets soortgelijks: omdat er in Zeeland niets was, is De Vleeshal in Middelburg met vast uitstekende plannen de BIS in gefietst, maar omdat het aantal BIS plekken voor presentatie-instellingen beperkt is, vliegt West in Den Haag er daarom uit. Dat gaat richting willekeur.
Ongetwijfeld zit achter deze ‘positief beoordeeld, maar geen plek’ – actie van de Raad een strategie: clubs van naam met een goed netwerk gaan zich helemaal het apezuur lobbyen en dat zou er zomaar toe kunnen gaan leiden dat de Tweede Kamer dit najaar extra geld vrijmaakt voor clubs als Scapino en West. Of voor het niet gehonoreerde Poetry International, omdat Rotterdam in dit advies best zwaar getroffen is. Immers: ook het aan de in chaos verkerende fusietoestand Theater Rotterdam verbonden Productiehuis krijgt geen geld. Waarmee Rotterdam het Groningen van Zuid Holland wordt, omdat Groningen het Rotterdam van het Noorden is geworden.
Musical
Tot zover deze eerste poging tot duiding. Met nog een paar nabranders. Alle nieuwkomers gun ik hun plek van harte, en het wordt spannend hoe zij in tijden van Corona hun belofte waar gaan maken. Dat is een spannend en ook best wel mooi vooruitzicht. wat ook echt tof is: ORKATER HEEFT EEN VASTE PLEK. Orkater was in de afgelopen decennia een terugkerende gimmick in de debatten rond de kunstenplannen: te groot voor het servet, te klein voor het tafellaken, een middengezelschap waarvoor men bijna speciaal het Fonds Podiumkunsten had uitgevonden. Nu zitten ze als ontwikkelinstelling in de BIS en het is de Van Warmerdams gegund dat dit nog voor hun dood gebeurt.
Ook heeft de Raad zo nu en dan het advies van de adviseurs in de wind geslagen, zoals bij de Festivals. Het staat er niet zo heel duidelijk, maar de adviseurs wilden Oerol uit de BIS hebben, vermoedelijk ten faveure van het onterecht niet gehonoreerde festival Boulevard. Of meer budget voor festivals die nu echt te weinig krijgen. De Raad besloot anders. Oerol is too big to fail.
Roddel
De functie wereldmuziek is overigens ook overleden in de afgelopen tien jaar. Nadat RASA omviel is er niets voor in de plaats gekomen.
Een andere leuke roddel hebben we ook nog. Het was al duidelijk dat de musical ook een functie zou krijgen in de BIS, en velen vermoedden dat dat de terugkeer zou betekenen van het roemruchte M-LAB, dat ooit een echte vernieuwing van het genre was. Ze deden ook goed aan talentontwikkeling. M-Lab is het niet geworden, maar een nieuwe naam, die het vast ook goed gaat doen. Voordeel is dat Albert Verlindes Stage Entertainment, dat ooit M-Lab oprichtte en vervolgens wegens te grote concurrentie de nek weer omdraaide door de steun in te trekken, nu even niets over de nieuwe club te zeggen heeft.
Al weet je dat met Joop nooit helemaal zeker.
Lees meer over het advies hier:
