Nederlandse Film-special (2): grenzen verleggen met Forum van de Regisseurs

Bij de presentatie van het programma van het aanstaande Nederlands Film Festival nam directeur Willemien van Aalst zelfs het woord ‘verbouwing’ in de mond. Er is hier en daar flink aan de festivalformule gesleuteld.

Pijlers

In onze NL Film-special van vorige week beschreven we al hoe de toekenning van het merendeel van de Gouden Kalveren dit jaar volgens het academy-systeem verloopt: door stemming onder leden van de Dutch Academy For Film. Daarnaast steunt het programma nu nog nadrukkelijker op de drie pijlers: film, televisie en interactief (waaronder games). Nieuw is verder de tweedaagse Nationale Film Conferentie, met lezingen, workshops, discussies en case studies aangaande de Nederlandse film.

Forum van de Regisseurs viert vrijheid

‘Grenzen verleggen’ is dit jaar een ander kenmerk. Dat is vooral van toepassing op het sprankelende nieuwe competitieprogramma Forum van de Regisseurs. Negen films die de grenzen en mogelijkheden van de filmkunst verkennen, uitgekozen door als curatoren optredende filmjournalisten Dana Linssen en Jan Pieter Ekker. Dat klinkt wat deftig, maar de geselecteerde titels geven een mooie indruk van de opleving van nieuw en creatief talent in Nederland. Een paar jaar geleden zou het lastig zijn geweest zo’n tot de verbeelding sprekend lijstje samen te stellen.

Het vrije verhaal

Artistieke vrijheidsdrang en experimentele durf lopen als een rode draad door de selectie van het Forum. Het gevoel van vrijheid is bijna letterlijk het onderwerp van de poëtisch-realistische windsurffilm Atlantic. van Jan-Willem van Ewijk, die het verlangen naar een beter leven vangt.

De mozaïekfilm is een andere, vaker toegepaste manier om los te komen van de restricties van een conventioneel verhaal. Joost van Ginkel doet dat met het indringende, door ontheemden bevolkte The Paradise Suite. Uitgekozen als Nederlandse Oscarinzending, zoals gisteren bekend werd gemaakt.

Op de grens tussen fictie en werkelijkheid

Een andere grens die in het duizelingwekkende Those Who Feel the Fire Burning met flair wordt overschreden is die tussen realiteit en verbeelding. Morgan Knibbe zwierf tussen de in Griekenland en Italië aangespoelde vluchtelingen. Documentair, ja, maar door er het perspectief van de geest van een verdronkene aan toe te voegen is het alsof alles zich afspeelt in een soort vagevuur. Lyrisch en gedurfd.

Lak aan regels van het genre

In andere handen was Prins, over straatjeugd in Amsterdam-Noord, allicht een grofkorrelig sociaal realistisch drama geworden. Sam de Jong doet het tegenovergestelde. Visuele rap, duistere fantasie en hyperrealisme dat je met de ogen doet knipperen. En toch precies het juiste gevoel raken! Prins kreeg ook in buitenlandse vakbladen al lovende recensies.

Spelen met de tijd

Een dag in ’t jaar van Margot Schaap en Tussen 10 en 12 van Peter Hoogendoorn vinden weer een andere weg om de blik fris en de kijker nieuwsgierig te houden. In de eerste film strekt een dag uit het leven van een vriendengroep zich over een heel jaar uit. Peter Hoogendoorn laat de filmtijd juist samenvallen met de tijd die twee jongeren nodig hebben om een grote klap te verwerken.

Het drama voorbij

Een laatste voorbeeld van waar het Forum voor staat is de heftige verbeelding van verlies en rouw in Zurich van Sacha Polak. De vertolking van het gevoel alle houvast te zijn kwijtgeraakt krijgt voorrang boven de traditionele dramatisering. We kijken niet alleen naar, maar kruipen ook in het hoofd van de door Wende Snijders overrompelend neergezette jonge vrouw.

Grenzen van de kunst

Om het grensoverschrijdende karakter van de (film)kunst nog eens te benadrukken worden alle Forum-films ingeleid door kunstenaars uit andere disciplines. Dit live-element is voor de samenstellers een essentieel onderdeel van het programma.

Letterlijke grenzen

Dit Forum-programma sluit ook mooi aan bij het hoofdthema van het festival: Grenzeloos Nederlands. Daarbij moeten we grenzen letterlijk opvatten: hoe doen Nederlandse films en filmakers het in het buitenland. Dan zijn het vaak die kleinere, maar artistiek gedurfde producties die daar het meeste indruk maken. Inderdaad, de Forum-films.