Maandag 29 juni praat de Tweede Kamer over het advies van de Raad voor Cultuur. Een advies dat, zo constateerde de Volkskrant vrijdag 26 juni terecht, veel meer kritiek krijgt dan eerdere adviezen. Daarmee bevestigt de krant opnieuw wat wij al direct na het uitbrengen ervan op 4 juni opschreven: er is sprake van een totaal gebrek aan transparantie, een vermoeden van belangenverstrengeling en ambtelijke willekeur. Niet in één geval, maar in vele gevallen: de festivals, de (pop)muziek, de dans, en last but not least: de ontwikkelinstellingen.
Een kleine vijftig van die instellingen, die allemaal geld aangevraagd hebben en niet in alle gevallen werden gehonoreerd, verbazen zich over de manier waarop de advisering tot stand gekomen is. ‘Een meerderheid van de instellingen die deze brief hebben ondertekend zien grote hoeveelheden onjuistheden in hun advies staan. Naast kleine technische foutjes zijn soms ook uitspraken van de Raad aantoonbaar gebaseerd op een oppervlakkige lezing van de desbetreffende aanvragen.’
Geen gebouw
Zo constateren de opstellers een vorm van willekeur, al nemen ze dat woord niet in de mond: ‘Sommige instellingen worden geprezen om hun talentbeleid terwijl andere met een aantoonbaar betere trackrecord hyperkritisch worden benaderd. Voor sommige aanvragen was het ontbreken van een gebouw onmiddellijk reden voor afwijzing terwijl andere aanvragers een positief advies kregen op voorwaarde dat ze nog voor huisvesting zouden zorgen. Bij sommigen worden diversiteitsregels strenger toegepast dan bij andere aanvragers.’
Het gaat nog verder: ‘In haar adviezen lijkt de raad niet altijd het onderscheid te kunnen maken tussen een oppervlakkige aanpak en een op alle fronten weldoordacht diversiteitsbeleid. Er lijkt geen goed onderscheid te zijn tussen instellingen die pas zeer recent op enigerlei wijze met inclusiviteit aan de slag zijn gegaan en organisaties die dit proces vanaf hun ontstaan in hun DNA hebben en organisaties die dit proces eerlijker en diepgaander doorlopen.’ En dan hebben we het nog niet eens over de koehandel (sic) rond Oerol en de curieuze gang van zaken rond Joop van den Endes MusicalMakers.
Kansloos
Was de Raad voor Cultuur een te beoordelen aanvrager geweest, was de Raad kansloos geweest. Vraag is nu hoe het zo ver heeft kunnen komen. Een korte terugblik leert dat de Raad dat volledig aan zichzelf, en aan minister Ingrid van Engelshoven te danken heeft. Vorig jaar kwam laatstgenoemde met een uitgangspuntenbrief waarin een basisinfrastructuur stond geschetst die helemaal niets meer te maken had met de BIS zoals die in 2008 in de steigers was gezet.
In jaren van soebatten in de Kamer, onvolledig lobbywerk en cherrypicking ontstond een visieloos ratjetoe. Ondertussen groeiden de verschillen tussen de have’s en have-not’s en kregen we een eredivisie (de BIS) en een tweede garnituur (De fondsen). Zo was het systeem nooit bedoeld. Het systeem was bedoeld om een basis van nationaal belangrijke ‘functies’ veilig te stellen, waarbij de flexibiliteit en de ontwikkeling gewaarborgd zou zijn via de cultuurfondsen.
Er is genoeg over gezegd, ook hier, maar dat stelsel is dus overhoop gehaald en wat we ervoor terugkrijgen is een systeem waarin willekeur en belangenverstrengeling als het ware ingebouwd zijn.
Lobby
Wat zou de Kamer maandag moeten doen? We gaan in het debat zien hoeveel succes de lobbyisten van de diverse deelsectoren gehad hebben in het voeren van de cultuurwoordvoerders. De PVV zal over het Afrikaans beginnen en Nederland overal boven willen hebben, en alle serieus te nemen partijen zullen samen, via moties, de vage lappendeken die de BIS nu al is geworden, nog vager maken. Komen de gevraagde (minstens 40) miljoenen er structureel bij? Ik denk het niet. Het zal bij wat incidentele goedmakertjes blijven.
Het enige waar we op kunnen hopen is dat de Kamer besluit tot een overgangsperiode, uiterlijk tot 2024, waarin een totaal nieuw subsidiestelsel kan worden ontworpen. Ik heb in een vorig bericht al een voorzetje gegeven. Gratis. Scheelt toch weer een paar ton aan dure adviseurs. Maak er gebruik van.
If not: donaties zijn zeer welkom!
Goed om te weten
Nederlands 
English (UK) 
Français 
){kind=link}